Onderwijs: Hoe gaat het met het OV na corona?

De OV-sector zit landelijk in zwaar weer en dat is in de provincie Zuid-Holland niet anders. Het gebruik van het openbaar vervoer daalde met vele tientallen procenten tijdens de coronacrisis. Niet zo gek, want vanaf medio maart 2020 werd reizen met het ov lastig en zelfs ontmoedigd door de coronamaatregelen. Het aantal check-ins bereikte in april 2020 een dieptepunt. Zo’n 60% van de reizigers keerde terug in het openbaar vervoer. Hoe staat het openbaar vervoer ervoor na corona? En waar lopen vervoerders nu tegenaan? Wat zijn voor hen de knelpunten? We spraken met diverse mensen uit de vervoerswereld in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag.

HTM: “woon-werk blijft sterk achter”

Peter Tros, Manager Tactische Vervoersontwikkeling bij HTM (Haagsche Tramweg-Maatschappij), de stadsvervoerder van Den Haag en omstreken vertelt: “De eerste helft van het jaar 2023 ligt het aantal reizigers bij HTM op 85 – 90% ten opzichte van 2019. De weekenden komen in de buurt - of soms zelfs iets daarboven - van de aantallen in 2019. Ook op weekdagen zitten we ondertussen rond de 90%. Duidelijk is dat de recreatieve verplaatsingen bijna op het oude niveau zitten en dat vooral de studenten en woon-werk verkeer (sterk!) achterblijft. Kijkend naar de weekdagen zien we dat het relatieve verschil tussen de spits en dal kleiner wordt. In de ochtendspits zitten we op de 80% terwijl we in de daluren de 90% halen.  
Peter praat verder over ontwikkelingen op het gebied van toerisme: “Uit recent onderzoek blijkt dat de hotelbezettingen in Den Haag blijven stijgen en hoger liggen dan vóór corona. Den Haag is nu de tweede toeristische stad van Nederland. Het aantal Duitse toeristen is het sterkst gestegen met maar liefst 46%! We zien dat ook zij nu meer terugkeren in ons vervoer.”

NS: “vraagstuk blijft betere afstemming vraag en aanbod”

Floor van Kreij, Manager Public Affairs bij NS, vertelt over het afgelopen jaar voor de spoorwegmaatschappij én wat dit voor hen betekent. Floor: “NS vervoert momenteel zo’n 85% van de reizigers vergeleken met voor de coronaperiode. Dat is niet alleen minder, het is ook anders. De weekenden zijn drukker, de vrijdag is rustiger en de spits is spitser met name op dinsdag en op donderdag. Reizigers nemen meer en meer dezelfde trein. Dat betekent dat tussen bijvoorbeeld Utrecht en Rotterdam tussen 07:30 en 08:20 uur er een enorme drukte is en dat het daarna een stuk rustiger is in de treinen. Paradoxaal genoeg hebben we daardoor te maken met zowel te veel als te weinig reizigers; met te drukke en te lege treinen. Een stoel in onze treinen is een groter deel van dag leeg.”
Floor vervolgt over de mogelijke oplossingen: “Eerdere genoemde vraagstukken blijven vragen om een betere afstemming tussen vraag en aanbod. Dus meer treinen rijden op de tijden dat reizigers er daadwerkelijk gebruik van maken en minder als dat ook minder het geval is. Maar ook aan de andere kant kunnen we reizigers stimuleren om niet op het drukste moment van de dag de trein te pakken, maar juist daarvoor of daarna.  Zo vervoeren we op de rustige momenten van de dag minder lege stoelen, want dat is en blijft zonde.”

Qbuzz: “wij blijven drukte in voertuigen monitoren”

Maurits Vink is Vervoerkundige bij streekvervoerder Qbuzz. Hij vertelt in een korte update:“Qbuzz rijdt met haar treinen en bussen rond in Drechtsteden. Een groot deel van de vervoersstromen gaat dagelijks richting de onderwijsinstellingen in Rotterdam. Het vervoer verloopt nu stabiel, gelukkig. Qbuzz blijft de drukte in haar voertuigen monitoren.”

RET: “studenten kiezen vaker voor een ander vervoermiddel”

Jeroen Henstra, Senior Adviseur bij RET (Rotterdamse Electrische Tram N.V) blikt terug op het eerste half jaar van 2023. Jeroen: “We hebben een aantal bijzondere weken met feestdagen, evenementen en stakingen achter de rug. In de ‘normale’ weken vervoeren we nu ruim 90% ten opzichte van het aantal reizigers in 2019. Daarbij komen de weekenden regelmatig boven de 100% uit en liggen de werkdagen op of iets onder de 90%. Het gebruik (in ritten) van de SOV blijft met zo’n 80% duidelijk achter bij het totaal.”
Jeroen vervolgt zijn verhaal: “Dat kan betekenen dat studenten vaker voor een ander vervoermiddel kiezen, meer thuisonderwijs volgen of minder voor andere motieven dan onderwijs reizen of een combinatie hiervan. In de relatieve spreiding over de dag blijft het drukste ochtendspitsuur (ook bij studenten) nog iets achter; in de middagspits is in het geheel geen afvlakking te zien. Grote drukte is er alleen op specifieke lijnen en ritten; daar werken we - mits haalbaar - qua personeel en materieel aan extra inzet.”

Samen werken aan herstel

Het lijkt dat het ov nog niet bovenop de coronacrisis is. Door een combinatie van reizigersaantallen die achterblijven op de - voor corona ingeschatte - prognose en hoge energieprijzen, blijven de reizigersopbrengsten achter, terwijl de kosten stijgen. Bijkomend probleem; een tekort aan personeel door hoog verzuim en lage instroom, wat ook in andere sectoren in Nederland speelt. Metropoolregio Rotterdam Den Haag, gemeenten en vervoerders werken momenteel samen aan een oplossing voor deze problematiek. Dat betekent: werk aan de winkel.
De onderwijsaanpak is één van de initiatieven van Zuid-Holland Bereikbaar op zoek naar een zo optimaal mogelijke afstemming tussen vraag en aanbod. Meer weten over de samenwerking tussen vervoerders en onderwijsinstellingen? Kijk eens op Ways2go. Daar vind je ook interviews en inspirerende verhalen van anderen over de onderwijsaanpak, casussen en successen van andere onderwijsinstellingen en bijvoorbeeld eerder verzonden nieuwsbrieven over dit thema.